Il passato remoto
De passato remoto is ontstaan uit het Latijnse perfectum.
Deze werkwoordstijd wordt gebruikt voor gebeurtenissen die in een minder recent verleden plaatsvonden of psychologisch ver in het verleden liggen.
De passato remoto komt vooral voor in de geschreven taal. In de spreektaal wordt het vrijwel alleen gebruikt in Zuid-Italië.
In delen van Zuid-Italië wordt de passato remoto eveneens gebruikt in plaats van de passato prossimo voor vrij recente gebeurtenissen.
De grens tussen noord en zuid ligt in dit kader ongeveer tussen Rome en Napels.
Bij vertaling naar het Nederlands is de onvoltooid verleden tijd de beste keuze.
Om de Italiaanse taal te kunnen gebruiken is het herkennen van de vormen van de passato remoto in principe voldoende.
Regelmatig werkwoord - il verbo regolare
Vorming: stam + uitgang.
Regelmatig werkwoord
| persoon |
-are |
-ere |
-ire |
| io |
-ai |
-ei / -etti |
-ii |
| tu |
-asti |
-esti |
-isti |
| lui / lei |
-ò |
-é / -ette |
-ì |
| noi |
-ammo |
-emmo |
-immo |
| voi |
-aste |
-este |
-iste |
| loro |
-arono |
-erono / -ettero |
-irono |
Onregelmatige werkwoorden - i verbi irregolari
Onregelmatige werkwoorden: essere en avere
| werkwoord |
io |
tu |
lui / lei |
noi |
voi |
loro |
| essere |
fui |
fosti |
fu |
fummo |
foste |
furono |
| avere |
ebbi |
avesti |
ebbe |
avemmo |
aveste |
ebbero |
- Werkwoorden op -are zijn regelmatig, behalve de (ver)korte werkwoorden dare, fare en stare.
- Werkwoorden op -ire zijn regelmatig, behalve dire en venire.
- Werkwoorden op -ere en -rre zijn overwegend onregelmatig.
- De vormen van de eerste en derde persoon enkelvoud en derde persoon meervoud zijn onregelmatig door een verandering in de stam.
De uitgangen zijn wel constant: -i, -e en -ero. Alleen essere is nog onregelmatiger.
- De alternatieve uitgangen (-etti, -ette, -ettero) worden voor onregelmatige werkwoorden nauwelijks nog gebruikt en zijn daarom niet vermeld op deze pagina.
- Compiere wordt meestal als werkwoord op -ire vervoegd, dus met stam compi- in plaats van compie-.
Onregelmatige werkwoorden
| werkwoord |
io |
tu |
lui / lei |
noi |
voi |
loro |
| bere |
bevvi |
bevesti |
bevve |
bevemmo |
beveste |
bevvero |
| dare |
diedi |
desti |
diede |
demmo |
deste |
diedero |
| dire |
dissi |
dicesti |
disse |
dicemmo |
diceste |
dissero |
| fare |
feci |
facesti |
fece |
facemmo |
faceste |
fecero |
| stare |
stetti |
stesti |
stette |
stemmo |
steste |
stettero |
| sapere |
seppi |
sapesti |
seppe |
sapemmo |
sapeste |
seppero |
| volere |
volli |
volesti |
volle |
volemmo |
voleste |
vollero |
| tenere |
tenni |
tenesti |
tenne |
tenemmo |
teneste |
tennero |
| venire |
venni |
venisti |
venne |
venimmo |
veniste |
vennero |
De vormen van de tweede persoon enkelvoud en eerste en tweede persoon meervoud zijn regelmatig met inachtneming van het volgende:
- bere, dire en fare gebruiken voor de regelmatige vormen hun oude onverkorte stammen/infinitieven: bevere, dicere, facere
- voorgaande opmerking geldt ook voor werkwoorden op -rre: condurre -> conducere, tradurre -> traducere, ridurre -> riducere, (..)porre -> (..)ponere
- dare, stare, fare en dire gebruiken voor de regelmatige vormen de uitgangen van een werkwoord op -ere
TIP: bestudeer van elk werkwoord de eerste persoon enkelvoud en oefen met het afleiden en bepalen van de andere vijf vormen.
Onregelmatige werkwoorden (vervolg)
| werkwoord |
io |
tu |
lui / lei |
noi |
voi |
loro |
| prendere |
presi |
prendesti |
prese |
prendemmo |
prendeste |
presero |
| chiedere |
chiesi |
chiedesti |
chiese |
chiedemmo |
chiedeste |
chiesero |
| vincere |
vinsi |
vincesti |
vinse |
vincemmo |
vinceste |
vinsero |
| vivere |
vissi |
vivesti |
visse |
vivemmo |
viveste |
vissero |
leggere |
lessi |
leggesti |
lesse |
leggemmo |
leggeste |
lessero |
| tradurre |
tradussi |
traducesti |
tradusse |
traducemmo |
traduceste |
tradussero |
| scegliere |
scelsi |
scegliesti |
scelse |
scegliemmo |
sceglieste |
scelsero |
| piacere |
piacqui |
piacesti |
piacque |
piacemmo |
piaceste |
piacquero |
| conoscere |
conobbi |
conoscesti |
conobbe |
conoscemmo |
conosceste |
conobbero |
Veelvoorkomende patronen (van elk staat hierboven een uitgewerkt voorbeeld):
- verdubbeling van de stammedeklinker: volere, (ot/man/sos/appar/ri/con)tenere, (di/con/av/pre/per/inter/s)venire, (ac)cadere
- S in plaats van ND: (com/sor/ap)prendere, rendere, (cor)rispondere, (at/in/es/pre)tendere, nascondere, (di)scendere, di-/offendere, accendere, s-/sos-/ap-/dipendere [pendere niet!]
- S in plaats van D: (ri)chiedere, (rac)chiudere, (sor)ridere, decidere, (con)dividere, es-/con-/includere, perdere, uccidere, mordere, per-/dissuadere, espandere, esplodere
- S in plaats van C of G: (con)vincere, (rim/com)piangere, (re)spingere, pungere, aggiungere, (co)stringere, (rag)giungere, dipingere, (coin/s/tra)volgere, fingere, scorgere, sorgere, (s)porgere
- SS in plaats van V: (soprav)vivere, (de/sotto/i)scrivere
- SS in plaats van CC of GG: leggere, distruggere, proteggere, sconfiggere, (cor)reggere, infliggere
- SS na stam RRE-werkwoord: condurre, tradurre, ridurre, sedurre, produrre, distrarre, dedurre, ritrarre, attrarre, indurre, introdurre
- LS in plaats van GLI: scegliere, sciogliere, (dis)togliere, (r)accogliere
- toevoeging QU achter de stam: (dis/com)piacere, giacere, tacere, nuocere
- BB in plaats van SC: (ri)conoscere, crescere
Andere onregelmatige werkwoorden met eerste persoon enkelvoud:
- (tras/s/pro/per/am/o/compro/scom/com)mettere - (tra/s/pro/per/am/o/compro/scom/com)misi
- (ri/pro)muovere - (ri/pro)mossi
- succedere - successi
- concedere - concessi
- parere - parvi/parsi
- (sup/com/im/pro/pos/es)porre - (sup/com/im/pro/pos/es)posi
- presumere/(ri)assumere - presunsi/(ri)assunsi
- rimanere - rimasi
- risolvere - risolsi
- (cor/inter)rompere - (cor/inter)ruppi
- (de)scrivere - (de)scrissi
- spegnere - spensi
- valere - valsi
- vedere - vidi
- (tras/s/oc)correre - (tra/s)corsi
- (con/dif)fondere - (con/dif)fusi
- esprimere - espressi
- discutere - discussi
- dirigere - diressi
- distinguere - distinsi
- nascere - nacqui
- scuotere - scossi
- dolere - dolsi
De volgende ere-werkwoorden zijn regelmatig in de passato remoto: potere, dovere, credere, (pos)sedere, vendere, ricevere, (r)esistere, godere, temere, esigere, (com)battere, premere, gemere, competere, discernere, insistere, pendere, (ac)cedere, persistere, soccombere.
Concernere heeft geen vervoegingen in de passato remoto en voor discernere worden ze zelden gebruikt.