Werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd - il verbo al tempo presente

Regelmatig werkwoord - il verbo regolare

• Het persoonlijk voornaamwoord wordt in het Italiaans meestal weggelaten.
• Een deel van de werkwoorden op -ire krijgt in het enkelvoud en derde persoon meervoud -isc- tussen stam en uitgang.
• Toevoeging van isc is van toepassing op de meeste -ire werkwoorden waarbij de voorlaatste letter van de stam een klinker is:
  capire => stam 'cap' => a = klinker => capisco, enz.; sentire => stam 'sent' => n = medeklinker => sento, enz.
• Werkwoorden op -care en -gare krijgen in de 2e pers. ev. en 1e pers. mv. een extra letter h om de 'harde' uitspraak van de c en g te behouden:
  cercare => cerchi, cerchiamo; pagare => paghi, paghiamo.
• Werkwoorden op -ciare en -giare krijgen in de 2e pers. ev. en 1e pers. mv. geen dubbele letter i:
  cominciare => cominci, cominciamo; mangiare => mangi, mangiamo.

Onregelmatige werkwoorden - i verbi irregolari

• Toevoeging van een accent grave bij de derde persoon enkelvoud is nodig om het te onderscheiden van het voegwoord e (='en').
• Toevoeging van een stomme h bij vier vormen van avere is nodig om het te onderscheiden van andere korte Italiaanse woorden.

• Weinig voorkomende alternatieven voor devo en devono zijn respectievelijk debbo en debbono.

• Vervoeging als venire: divenire, convenire, avvenire, prevenire, pervenire (a), intervenire, svenire.
• Vervoeging als tenere: ottenere, mantenere, sostenere, appartenere, ritenere, contenere.
• Vervoeging als dire: benedire, maledire, contraddire.

• Voor sedere bestaan de verouderde/formele vormen seggo en seggono als alternatieven voor siedo en siedono.
• Het werkwoord piacere wordt meestal wederkerend gebruikt.

• Vervoeging als piacere (verdubbeling letter C bij io, noi en loro): tacere, giacere, dispiacere.
• Vervoeging als sedere (extra letter I in de stam bij io, tu, lui/lei en loro): possedere.
• Vervoeging als rimanere (toevoeging letter G aan stam bij io en loro): valere.
• Vervoeging als condurre (vervoeging alsof stam eindigt op -duc i.p.v. -urre): tradurre, ridurre, sedurre, produrre, dedurre, indurre, introdurre.
• Vervoeging als uscire (U i.p.v. stamklinker E bij io, tu, lui/lei en loro): riuscire.
• Vervoeging als scegliere (omwisselen letter GL en weglaten letter I bij io en loro): sciogliere, togliere, distogliere, (r)accogliere.
• Vervoeging als porre (vervoeging als -ere met toevoeging letter G aan stam bij io en loro): supporre, comporre, imporre, proporre, posporre, esporre.
• Vervoeging als salire (toevoeging letter G aan stam bij io en loro): assalire.
• Vervoeging als distrarre: ritrarre, attrarre.


• Vervoeging deels als parere (vervanging letter R door I bij io en loro maar niet bij siamo): apparire, comparire, scomparire.

Wederkerend werkwoord - il verbo riflessivo

• zich vergissen - je kunt alleen jezelf vergissen, niet iets of iemand anders => verplicht wederkerend werkwoord
• zich wassen - je kunt ook iets of iemand anders wassen => optioneel wederkerend werkwoord (toevoeging van -zelf is optioneel)
• zich herinneren - je kunt ook iemand aan iets herinneren => optioneel wederkerend werkwoord met afwijkende betekenis van het werkwoord

• lavare = wassen; lavarsi = zich wassen
• sbagliarsi = zich vergissen; sbagliare = een fout maken, falen
• chiamare = roepen, noemen; chiamarsi = zich noemen

• lavare la macchina = de auto wassen; lavo la macchina = ik was de auto
• lavarsi = zich wassen; mi lavo = ik was me/mijzelf
• alzare la sedia = de stoel optillen; alzo la sedia = ik til de stoel op
• alzarsi = opstaan; mi alzo = ik sta op

• mi lavo i piedi = ik was mijn voeten