Trappen en andere vormen van vergelijking

Trappen van vergelijking kunnen worden gebruikt om personen, objecten of situaties onderling te vergelijken.
Daarnaast kunnen eigenschappen van één persoon, object of situatie met elkaar worden vergeleken.

Gelijkheid - l'uguaglianza

In een vergelijking waarbij sprake is van gelijkheid zijn twee constructies mogelijk:

Così en tanto worden in het hedendaags gesproken Italiaans meestal weggelaten.
In een vergelijking van zelfstandige naamwoorden of werkwoorden kan alleen tanto (...) quanto worden gebruikt.
Tanto en quanto worden vervoegd naar geslacht en aantal van de zelfstandige naamwoorden die worden vergeleken.
Andrea è così vecchio/grande come Alberto. = Andrea is even / net zo oud als Alberto.
Lui è tanto intelligente quanto veloce. = Hij is net zo intelligent als snel.
Il ragazzo studia tanto quanto suo fratello. = De jongen studeert evenveel / net zoveel als zijn broer.
Il pilota automobilistico ha ottenuto tante vittorie quanti secondi posti. = De autocoureur heeft evenveel overwinningen behaald als tweede plaatsen.


Vergrotende trap en verkleining - il grado comparativo di maggioranza e minoranza

Vergrotingen en verkleining kunnen worden uitgedrukt door più of meno voor het woord te zetten.
Een vergroting heeft in principe de lichte voorkeur boven een verkleining en in de laatste voorbeeldzin zal daarom eerder più giovane ('jonger') worden gebruikt dan meno vecchio.
Danilo è più giovane di Andrea. = Danilo is jonger dan Andrea.
La vincitore era più sollevata che felice. = De winnares was meer opgelucht dan blij.
Sembra che tu abbia guidato più velocemente di me. = Het lijkt erop dat jij sneller hebt gereden dan ik.
Danilo non è più vecchio pero meno vecchio di Andrea. = Danilo is niet ouder maar minder oud dan Andrea.

Di of che?


Het tweede deel van een vergelijking wordt voorafgegaan door di of door che.

Di wordt gebruikt als:
Il professore di storia è più competente del professore di matematica. = De geschiedenisleraar is bekwamer dan de wiskundeleraar.
Tu sai più di me. = Jij weet meer dan ik.
Sandro è più tranquillo di prima. = Sandro is rustiger dan eerst.
Non ho più di venti euro con me. = Ik heb niet meer dan twintig euro bij me.

Che wordt gebruikt als een vergelijking wordt gemaakt tussen:
Alessandro è più forte che alto. = Alessandro is meer sterk dan lang. / Alessandro is sterker dan dat hij lang is.
È meglio parlare l'italiano correttamente che velocemente. = Het is beter om correct Italiaans te lezen dan om het snel te lezen.
Viaggo più volentieri con il treno che con l'aereo. = Ik reis liever met de trein dan met het vliegtuig.
È più divertente leggere un libro che pulire la casa. = Het is leuker (om) een boek te lezen dan (om) het huis schoon te maken.
(Io) guardo più volentieri i documentari che i film. = Ik kijk liever (naar) documentaires dan (naar) films.


(Vergelijkende) overtreffende trap - il grado superlativo

De (regelmatige) overtreffende trap wordt in het Nederlands gevormd door achtervoegsel -st danwel door gebruik van het lidwoord + 'meest'.
In het Italiaans wordt simpelweg lidwoord + più (of meno) toegepast.

Giove è il più grande dei pianeti. = Jupiter is de grootste van de planeten.
L'orbita di Mercurio è la meno circolare dei pianeti. = Mercurius heeft de minst circulaire omloop van alle planeten.



Absoluut overtreffende trap - il superlativo assoluto

Dit is een vorm van de overtreffende trap die in het Nederlands niet bestaat.
De meest gebruikelijke manier om deze te vormen is door de toevoeging van issim + uitgang -o/-a/-i/e.
Danilo è davvero fortissimo. = Danilo is echt heel sterk.
Nostre donne sono bellissime. = Onze vrouwen zijn beeldschoon / erg mooi.

Als vertaling kan worden gekozen voor woorden als heel, zeer en erg voorafgaand aan het bijvoeglijk naamwoord of bijwoord.
In sommige gevallen kan een alternatief woord een fraaiere vertaling geven, zoals 'prachtig' of 'beeldschoon' in plaats van 'erg mooi'.

Bijvoeglijke naamwoorden met eigen vormen voor vergroting en overtreffing

Sommige woorden hebben eigen vormen naast de samengestelde standaardvorm.

Onregelmatige bijvoeglijke naamwoorden
positivo comparativo superlativo relativo superlativo assoluto
buono migliore il migliore ottimo
cattivo peggiore il peggiore pessimo
grande maggiore il maggiore massimo
piccolo minore il minore minimo
alto superiore il superiore supremo / sommo

De eigen vormen worden meestal gebruikt bij een meer abstracte betekenis.
De samengestelde standaardvormen hebben de voorkeur als het gaat om meer direct benoemde eigenschappen:
Zo wordt più buono/cattivo gebruikt voor smaak en karakter, più grande/piccolo voor afmetingen en leeftijd en più alto voor lichaamslengte.

La tua torta è più buono della mia. = Jouw taart is lekkerder dan de mijne.
La loro proposta è migliore della tua. = Hun voorstel is beter dan de jouwe.
Nessuno è più cattivo di lui. = Niemand is gemener dan hij.
Il suo punteggio è peggiore di quanto mi aspettassi. = Zijn score is slechter dan ik had verwacht.
Carlo è più grande di Luigi. = Carlo is ouder dan Luigi.
Quest'anno il rischio di ritardi è maggiore dello scorso anno. = Dit jaar is het risico op vertragingen groter dan vorig jaar.
Giovanna è più piccola di Eleanore. = Giovanna is jonger dan Eleanore.
Cinque è minore di sette. = Vijf is minder dan zeven.

Bijwoorden met eigen vormen voor vergroting en overtreffing

Onregelmatige vormen
positivo comparativo superlativo relativo superlativo assoluto
bene meglio meglio (di tutti) benissimo
male peggio peggio (di tutti) malissimo
molto più più (di tutti) moltissimo
poco meno meno (di tutti) pochissimo



Andere zinsconstructies voor vergelijking

Met preferire a kan iemands voorkeur worden aangegeven van het ene boven het andere.
Preferisco il vino bianco al vino rosso. = Ik geef de voorkeur aan witte wijn boven rode wijn.
Preferire che wordt gebruikt bij werkwoorden, om een voorkeur aan te geven voor de ene handeling boven de andere handeling.
Preferisco pedalare che nuotare. = Ik geef de voorkeur aan fietsen boven zwemmen.