Lidwoord - l'articolo
Het geslacht en aantal van het lidwoord is altijd gelijk aan het bijbehorende zelfstandig naamwoord.
De vorm van het lidwoord hangt daarnaast af van de beginletter(s) van het woord dat er direct op volgt.
Bepaald en onbepaald lidwoord - l'articolo determinativo e indeterminativo
Bepaald en onbepaald lidwoord
| geslacht |
bepaald enkelvoud |
bepaald meervoud |
onbepaald enkelvoud |
| mannelijk standaard |
il |
i |
un |
| mannelijk vóór klinker ** |
l' |
gli |
| mannelijk vóór bepaalde medeklinkers * |
lo |
uno |
| vrouwelijk standaard |
la |
le |
una |
| vrouwelijk vóór klinker ** |
l' |
un' |
- * s + medeklinker of z- of (weinig voorkomend): x-, y-, cn-, gn-, pn-, ps-, pt-, i + klinker
- ** ook voor een (stomme) h gevolgd door een klinker, niet voor een i + klinker
- tussen lidwoorden met apostrof (l' en un') en een volgend woord hoort géén spatie
- er is één uitzondering/afwijking: het meervoud van il dio ('de god') is gli dei
- Het bepaald lidwoord voorafgegaan door een basisvoorzetel leidt vaak tot een samengetrokken vorm; zie hiervoor de pagina over voorzetsels.
il sogno, i sogni, un sogno
l'albero, gli alberi, un albero
lo zio, gli zii, uno zio
la stella, le stelle, una stella
l'esperienza, le esperienza, un'esperienza
lo stesso sogno, gli stessi sogni, uno stesso sogno
l'invisibile stella, le invisibili stelle, un'invisibile stella
lo psicologo, gli psicologi, uno psicologo
la città, le città, una città
l'hobby, gli hobby, un hobby
lo ione, gli ioni, uno ione
la iena, le iene, una iena
Delend lidwoord - l'articolo partitivo
Het delend lidwoord wordt gebruikt om een onbepaalde hoeveelheid van iets aan te geven.
In het Nederlands komt het niet voor, in het Italiaans is het gebruik ervan over het algemeen niet verplicht.
L'articolo partitivo wordt gevormd door het voorzetsel di te combineren met het bepaald lidwoord.
Delend lidwoord
| geslacht |
enkelvoud |
meervoud |
| mannelijk standaard |
del |
dei |
| mannelijk vóór klinker ** |
dell' |
degli |
| mannelijk vóór bepaalde medeklinkers * |
dello |
| vrouwelijk standaard |
della |
delle |
| vrouwelijk vóór klinker ** |
dell' |
- * s + medeklinker of z- of (weinig voorkomend): x-, y-, cn-, gn-, pn-, ps-, pt-, i + klinker
- ** ook voor een (stomme) h gevolgd door een klinker, niet voor een i + klinker
- tussen dell' en een volgend woord hoort géén spatie
Het enkelvoud van het delend lidwoord wordt minder gebruikt dan het meervoud.
Het kan worden vervangen door un po' of worden weggelaten.
In het Nederlands kan worden gekozen voor 'een beetje' of 'wat' of het kan onvertaald blijven.
Ho bevuto dell'acqua. = Ik heb een beetje water gedronken.
Mangio del pane. = Ik eet wat brood.
Non hai del succo in casa? = Heb je geen / niet wat sap in huis?
Hanno provato dell'ottima torta. = Ze hebben van de heerlijke taart geproefd.
Het meervoud wordt wel gezien als alternatieve meervoudsvorm van het onbepaald lidwoord.
Het kan worden vervangen door alcuni/-e of qualche of worden weggelaten.
Nederlandse vertalingen zijn 'enkele' of 'een paar' of het kan onvertaald blijven.
Lui ha visto delle partite. = Hij heeft een paar wedstrijden gezien.
Abbiamo avuto dei momenti difficili. = We hebben enkele moeilijke momenten gehad.
Hoewel niet per definitie onjuist kan het meervoud van het delend lidwoord beter niet worden voorafgegaan door (nog) een voorzetsel.
Een extra voorzetsel di of da handhaven is hoe dan ook incorrect.
Lei va al cinema con delle amiche. [afgeraden] / Lei va al cinema con alcune amiche. [aanbevolen] = Zij gaat met een paar vriendinnen naar de bioscoop.
Ho bisogno di dei giorni tranquilli. Ho bisogno di qualche giorno tranquillo. = Ik heb behoefte aan een paar rustige dagen.
Siamo andati da dei dottori. Siamo andati da alcuni dottori. = We zijn naar enkele artsen geweest.
Gebruik van het lidwoord
In de volgende gevallen wordt een lidwoord gebruikt terwijl dat in het Nederlands niet of zelden zo is:
- bezittelijk voornaamwoord, behalve bij sommige aanduidingen van een familielid (zie pagina over het bezittelijk voornaamwoord)
- jaartal
- datum niet voorafgegaan door een dag van de week
- kloktijden
- percentages
- meeste landen, regio's, provincies, eilanden, continenten, tenzij voorafgegaan door het voorzetsel in
- rang of titel gevolgd door een naam
- fysieke eigenschappen of kenmerken waarbij het werkwoord avere wordt gebruikt
- muziekinstrument in combinatie met het werkwoord suonare ('(be)spelen')
- zelfstandige naamwoord in algemene betekenis
- na tutti/-e + zelfstandig naamwoord
il mio sito web = mijn website
lanciato nel 2017 = gelanceerd in 2017
il 25 febbraio 2017 = 25 februari 2017
sono le 2:10 = het is tien over twee
c'è il 50 percento di possibilità = er is 50 procent kans
l'Italia = Italië
il re Guglielmo Alessandro = koning Willem-Alexander
lei ha i capelli lunghi = zij heeft lange haren
mio fratello suona la chitarra = mijn broer speelt gitaar
non mi piace la carne = ik vind vlees niet lekker
tutti gli anni= alle jaren
In de volgende gevallen wordt het lidwoord weggelaten terwijl dat in het Nederlands niet zo is:
- straatnamen
- vaste combinaties van voorzetsel en zelfstandig naamwoord
Piazza San Pietro = het Sint-Pietersplein
in campagna = op/naar het platteland
in città = in/naar de stad
in cucina = in/naar de keuken
in giardino = in/naar de tuin
in auto/macchina = in/met de auto
in bici(cletta) = op/met de fiets